Santal Ạdibạsi hoṛ hopon ko Nepal Re !

image_pdfPDFimage_printPrint

Nepal disom do̠ bar maraṅ disom India ar China talare menaḱa. Ar Nepal disom do̠ ạḍi ge suluk ar sạnti disom kana. Nonḍenaḱ disom pạrsi do̠ Nepali kana. Nepal re 152 jạt ar 123 pạrsi teko roṛet́ kan hoṛko menaḱ koa. Nepal do̠ pe̠ hạṭiń re begar akana Himal Pradesh (Ponḍburu okadoko metaḱ Mount Everest) , Pahad pradesh (Hạṛiạr buru), ar Tarai pradesh. Nepal disom re do̠ aema lekan dhoromren manwa se hoṛko menaḱ koa, Hindu, Christian, Islam, Kirat, Buddhist ar ar ko. Ar jo̠to̠ko dhorom talare ạḍi bes dulạṛ ar gado gapado menaḱa. Ar jo̠to̠ ko jạtiyạ talare manot ganot ko menaḱa. Ona iạte aema aema disom ren hoṛ kodo Nepal te daṛan ko hijuḱa ar Nepal disom reaḱ rạskạ re ko rạskạḱa.

Ar ̣to̠be nitoḱ do̠ Nepal ren Santal hoṛ hopon ko bon ńel koa. Nepal disom ren Santal kodo̠ 18th ar 19th Century talare Nepal teko boloyena. Baḍae lekate Nepal ren Santal kodo̠ India reaḱ aema aema ḍihạṭ khon Nepal teko boloyena. Ar onako ḍihạṭ do̠ Siliguṛi, Asham, Jalpaiguṛi, Bihar, ar Jogbani. Jogbani do̠ asol ḍihạṭ tahẽkana. Pạhil redo̠ Nepal ar India border Jogbani ḍihạṭ khon parom kate sidhạ Koshi Tapu te gharońj ạsul ar jiwi bańcao̠ lạgit́ ko calao̠lena.  Ado̠ tho̠ṛa bochor se serma tayom tedo̠ ado̠m hoṛ do̠ Morong jilạ te ko calaoena ar ado̠m ko do̠ Jhapa jilạte ar Sunsari jilạteko calao̠ena. Morang ar Jhapa jilạre do̠ ja̠sti ge hoṛ menaḱ koa menkhan Sunsari jilạredo̠ ạḍi thoṛa ho̠ṛ menaḱ koa. Ar onkate pạhil Nepal ren Santal kodo̠ bir koko saphakeda ar aema aema jaga jumi ko hameṭ le̠da. Menkhan un o̠ktoren Santal kodo̠ oloḱ paṛhaoḱ baṅte ar bud ạkil baṅte akoaḱ jaega jumi do̠ buru munḍa heć kate onko ṭhen akoaḱ jumiko reć ocoyena.

19th Century o̠kteredo̠ Nepal ren Santal kodo̠ ạḍi Nepal reaḱ niạm kạnun hõ bako baḍae utạr akat́ tahẽna. Un o̠kte re do̠ Santal ko diku munḍa ṭhen be̠go̠r rin kạuḍi hatao kate ạuṛiaḱ te Santal kodo rini ko benaoena ar onkate jaega jumi kodo munḍa ṭhen ko reć ocoyena. Ado̠ Santal kodo̠ bud ạkil baṅ kakhante onko munḍa ṭhenge guti kạṛmi ko ehoṕ ena ar gạyur ṭạpur ko benaoena.ar Akoaḱ mit́ gharońj benao lạgit́ mit́ jaega jumi hõ baṅ tahelena. Onkage samae ko parom idiyena ar Nepal disom reaḱ kạnun hõ bodolena. 19th Century o̠kteredo̠ Nepalre Rana Shason tahẽkana ar ona tayom tedo̠ Shah Raja kạnun ehoṕena ar karte karte te Nepal re 21st Century re do̠ democracy re bodolena. Ar bại bạite Nepal ren Santal kodo̠ nãwã piṛhiren kodo̠ school te̠ kokol ko ehoṕena nitaḱ 21st century re do̠ aema Santal hoṛ hopon do̠ bud ạkil ar mẽt́ marsalan ko hoyena. onate nitoḱ do̠ Nepal ren Santal ko aema lekan sarkari c̣akri re menaḱ koa menkhan bhabna reaḱ kathado̠ jaega jumi do̠ baṅge menaḱ takoa. Onate aema Santal hoṛ hopon kodo̠ sukum bạshi jaegare ko tahen kana ar onkoaḱ gharońj do̠ nacar rege menaḱ takoa. Nitoḱ do̠ mit́ bar Santal ko sepeń rakaboḱ lạgit́ NGO/INGO ko lagao akana cet́ le̠ka Lutheran Community Welfare Society ar BIC Nepal. As menaḱa je, hijuḱ kan darae din kore Nepal ren Santal ko Nepal reaḱ sarkari cạkri ko ńama ar Santal somaj ko sepeń rakaba. Onate Nepal ren Santal koaḱ ho̠k ạdhikar ńam lạgit́ ạḍi kurumuṭu re menaḱ koa. Ạḍi sarha johar.

Karan Besra

Hong Kong

August, 25,  2020

image_pdfPDFimage_printPrint

Comments are closed.