Aema ḍahar (dho̠ro̠m) ko panjaeda Santalko:

Santalko talare tinạk̕gan ḍahar se̠ dho̠ro̠m menak̕a, noa niạte ạḍi aema kho̠ndro̠nd do̠ baṅ hoyok̕kana. Jaruṛ lek kho̠ndro̠nd baṅ hoyok̕kan khạtir ḍahar(dho̠ro̠m) reak̕ nana-hunạrko baṅ baḍaeok̕kana. Ado̠m dho̠ro̠m do̠ okte reak̕ sõ̠t̕re̠ ạtu ado̠k̕kana.
Teheń santalko talare co̠l menak̕ nana-hunạr dho̠ro̠mko modhre thoṛa dho̠ro̠m babo̠t galmaraoiń kurumuṭueda-
(1) Bindin :
Santalko talare mit̕ okte ạḍi bhage ho̠ṛgo̠ro̠j(popularity ) tahẽ̠kana Bindin dho̠ro̠m. Baṅgladisạm, Bharo̠t, Nepal reak̕ ato dihạtkore ńetar hõ̠ noa Bindin dho̠ro̠m ńelo̠k̕kan gea . Nokoak̕ pạtiạure sisirjạuic̕ do̠e Cando kana. Nit Bharotre Bhogle maraṇḍi ar Ạbhiram maraṇḍi ńutuman bhage namḍak dho̠ro̠mguru menak̕kinạ . Bhato̠tiyạ Bindin Dho̠ro̠m Susạr Bạisi(BBDSB) banadhao hotete bindin dho̠ro̠m so̠do̠r ar pasnao reak̕ kạmi calak̕kana.
(2) Hindu:
Bindin dho̠ro̠m tayo̠mge mit̕ okte Hindu dho̠ro̠m ho̠ṛgo̠ro̠je (popularity) ńamleda. Hindu dho̠ro̠mren Boṅgakoak̕ pujạ po̠ro̠b santalko talare ḍherlena. wikipedia hotete baḍaeok̕kana, sãire 54 bhag santalko hindu dho̠ro̠mko pańjaeda. 2021 serma Bharo̠tiyạ Po̠ddo̠shri kuṛạie ńamleda hindu dho̠ro̠mren jugi buḍhi Ko̠mo̠li soren . Asamre Hindu Santal Lek-Acar Rukhiạ Bạisi (HSLRB) ńutuman mit̕ banadhao menak̕a. Hindu dho̠ro̠m pak̕ńjako do̠ Hindu mohashobha, Baṅgladesh puja udjapon porishod emanak̕ banadhao saoteko jo̠po̠ṛaoakana. Baṅgladisạm reak̕ aema santal atore durgạ, kạli, mo̠no̠sa, lukkhi, ar so̠ro̠so̠ti dibiak̕ mundir menak̕a.
(3) SAPHA HO̠R:
1868 serma Bhạgirạthi hembromak̕ ạyurte SAPHA HO̠R upellena. Bhạgirạthi mạńjhi , Somrai mạńjhi, Dubại gõ̠sãi tako do̠ sapha ho̠r ren namḍak dho̠ro̠m guruko tahẽ̠kana. Sarna ar Sạri dho̠ro̠m reak̕ uthnạu tayo̠m bại bạite noa do̠ ạ̃ṛic̕ idiena. Baṅgladesh ar Bharo̠tre aema Sapha ho̠r pańjaic̕ko menak̕koa ńetar hõ̠. Jao sermage januari cando reak̕ 14/15 tạikh hilạk̕ Pạkuṛ jilạ reak̕ pạkuṛiạ thana Shitpur atore LO̠LO̠ DAK̕ mela hoy baṛak̕a. Sapha ho̠rren guruko ar gadel pańjaic̕ko jarwak̕a.
(4) Isại se̠ nawa ḍahar:
1869 serma sec̕ santalko talare isại dho̠ro̠m ataṅ aṅgo̠c̕ eto̠ho̠p̕lena. Sirạm Soren, Jo̠go̠t ar Rạghu noko pe̠ne̠ ho̠ṛ juwạn pạhil isại dho̠ro̠mreko bạptismalena. Nowa reak̕ pasnao do̠ ạḍi bại bạite eho̠p̕lenre hõ̠ mit̕ okte ạḍi maraṅ ho̠ṛgo̠ro̠je (popularity ) ńamkeda. Dr. Datta-majumdar hotete baḍaeok̕kana, 1901 serma dhạbic̕ goṭa bharo̠tre 8931 ho̠ṛ isại dho̠ro̠mreko tahẽ̠kana. Ńit do̠ Baṅgladisạm santalko talare isại se nawa ḍaharren ho̠ṛ jo̠to̠ kho̠nko saṅgea.
(5) SARNA:
Sapha ho̠r reak̕ laṛanao ram jham tahẽ̠kan okte arhõ̠ mit̕ṭen dho̠ro̠m ho̠ṛgo̠ro̠je ńamleda. Nit do̠ Sarna dho̠ro̠m rajghạriạ sec̕ lekate bhage po̠rho̠ko arjaoakada. P. Rạghunath murmu do̠ Sarna dho̠ro̠m pańjaic̕ ho̠ṛe tahẽ̠kana. Ac̕ak̕ olak̕ dho̠ro̠m puthi do̠ Hitạl . Urạu, Muṇḍạ, Santal, Ho, Kol, Malhe, khaṛia, emanko ạdibạsi gusṭhiko talare Sarna dho̠ro̠m reak̕ co̠l menak̕a.
(6) SẠRI:
Pạchimbaṅgla re nit rajghạriạ sec̕ lekate kajak menak̕koa SẠRI dho̠ro̠m re̠n ho̠ṛko. Somai kisku do̠ nit Sạri dho̠ro̠m ren namḍak mit̕ dho̠ro̠mguru kanae. Maraṅ dho̠ro̠m puthi do̠ – Jo̠msim Binti. Baṅgladisạmre din ke din Sạri dho̠ro̠m reak̕ ho̠ṛgo̠ro̠j saṅge idik̕kana.
(7) RAM dho̠ro̠m:
Asam arj reak̕ kokṛajhaṛ jilạ ar ciraṅ jilạctalare menak̕ Campa gaḍa aṛe re Ram dho̠ro̠m pak̕ńjakan ho̠ṛko ńelok̕a. Tobe asam bego̠r arhõ̠ eṭak̕ nakhare hõ̠ noa dho̠ro̠mren ho̠ṛko menak̕ko gea. 1970 serma sec̕ Shibu guru do̠ namḍak dho̠ro̠m gurue tahẽ̠kana. Jao serma magh cando reak̕ kunạmi hilạk̕ campa gaḍare um ḍạbrạ katet̕ pujại reak̕ kạmiko paroma .
So̠tto̠ṅ seboṅ / Setoṅ Shibori:
Mit̕ okte Baṅgladisạm reak̕ dinạjpur jilạre so̠tto̠ṅ sebo̠ṅ se̠ Setoṅ shibori dho̠ro̠m reak̕ ńutum ańjo̠mo̠k̕kan tahẽ̠na. Nebetar do̠ baṅ ńe̠lo̠k̕kana. Noa dho̠ro̠m ren ho̠ṛ do̠ pạṭiạre duṛup̕ katet̕ko baplak̕a. Aema ho̠ṛ noa do̠ Hindu dho̠ro̠m reak̕ mit̕ hạṭiń hõ̠ ko hudiseda.
Cetanre emakan dho̠ro̠mko bego̠r arhõ̠ aema dho̠ro̠m santalko pańjaeda. Shikh , Join, Bowddho, Bahai, islam, emanak̕ko. Menkhan noako dho̠ro̠m ren pańjaic̕koak̕ ḍokumenṭ reak̕ ṭoṇṭa menaka̕.