Hasa Re̠aḱ Heran Jo̠maḱ (joibo khaddo) Ghạṭti

 Baṅgladisạm re̠ cas abadoḱ kan hasa re̠aḱ jo̠maḱ ghạṭti akana. No̠a karonte phoso̠l cas bas re̠ bạṛić privab do̠ ńel ńamoḱ kana. Ho̠e daḱ bodoloḱ kante okte re̠aḱ phos̠o̠l okte̠ nạpit́re̠ baṅ cas-abadoḱ kana. Baṅgladisạm re̠aḱ aema ṭothako̠ re̠aḱ hasa do̠ mạilạ pereć cabao akana. Chromium, Cadmium ar sisa lekan hamal dhạtu ko̠ ạḍi bạṛti ńamoḱ kana hasare̠. Manwaaḱ hoṛmore̠ no̠a do̠ jo̠maḱ talate bo̠lo̠ḱ kana ar hoṛmore̠ aema lekan muskil heć paṛaoaḱ kana. Bissesoggo ko̠ me̠neda, ạuṛi-sạuṛi cas-bas , ạḍi bạṛti Chemical sahar beohar , Iṭạbhaṭa, Birgajaṛ ko̠ saphaet́, petroleum te̠ calaḱ kan gạḍi ar illlectronic ar Medical re̠aḱ mạilạko̠ karonte hasa do̠ din din bạṛić cabaḱ kana. Khondroṅ kate ńel akana pea lekanaḱ hasa re̠aḱ bạṛić chobi do̠ rakaṕ akana.

No̠ako̠ re̠ Baṅgadisạm re̠aḱ hasa, pho̠so̠l, Poribes ar hoṛkoaḱ hoṛmo lạgit́ ạḍi maraṅ sontor tahẽn lạgit́ cinhạ e̠mlenre̠ hõ jahan podokhepge baṅ hatao akana. Calaoen se̠rma hasa reaḱ bolgariạ ar jo̠maḱ re̠ re̠aḱ o̠kaṭaḱ muskil me̠naḱa Mritika sompod unnoyon institute (SRDI) do̠ no̠a babotre̠ ko̠ khonrondjoṇna. O̠na O̠na lekate menena,hasa re̠aḱ pusṭi ko̠ thoṛa akate hasare̠ jo̠maḱ re̠aḱ ghaṭti do̠ ńel ńam akana. Disạmre jo̠to̠ le̠kan abad, Birgajaṛko̠, gaḍa, khạṛi, Sudorbon emanteaḱ ṭoṭhako̠ milạukate jumi re̠aḱ poriman do̠ mit kạroṛ 47 lakh 60 hajar hector. Noako̠ modre Phosphorus ghaṭti me̠naḱ ṭoṭhako̠ re̠ poriman 66 lakh hector, oka do̠ moṭ jomi re̠aḱ amdaj 45 percent. Arhõ bon ńelle khan Potassium re̠aḱ ghạṭti me̠naḱa amdaj 52 lakh 70 hajar se̠ 35.7 percent. Sulfur re̠aḱ ghạṭti me̠naḱa amdaj 65 lakh 35 hajar hector se̠ 44.2 persent ṭoṭhako̠ re̠. Noa barhe arhõ me̠naḱ, Robon re̠aḱ ghạṭti hõ me̠naḱa amdaj 51 lakh 10 hajar hector re̠ (moṭ jomi re̠aḱ 34. 6 persent).

Hasare jomaḱ re̠aḱ ghạṭti me̠naḱa mit́ kạroṛ 16 lakh 40 hajar hector,moṭ jomi re̠aḱ amdaj 78.90 percent. Hasare̠ jo̠maḱ 5 percent tahẽlen khan ona do̠ mońj hasa bon me̠n daṛeaḱa. Ar 2 persent tahẽlen khan ona hõ moṭamoṭa mońj bon me̠n daṛeaḱa. Me̠nkhan hasa re̠aḱ jo̠maḱ 2 percent latar do̠ phe̠d akana. Bigganiko̠ me̠n akada, mit́ gram o̠jon re̠aḱ hasare̠ 40 hajar jạt re̠n Micro organisms tahẽ daṛeaḱako̠. Hasare̠ me̠nako̠ aema lekan jạt re̠ Micro Organisms ko̠ ńamko̠ lagit́ Bisesoggo ko̠ re̠aḱ ghạṭti me̠naḱa. Ạn lekate no̠a re̠aḱ goṭa lekhan thoṛa se̠rma talatege mit́ bondobos do̠ hoyoḱa. Tayom daram cas bas shusomo sahar beohar, me̠taḱme biḍạukate tinạḱ pusṭi ghạṭti me̠naḱ unạḱ sahar do̠ beohar jạruṛa. Nonkate pho̠so̠l cas bas re̠ khorca hõ thoṛaḱa ar onka leka hasa re̠aḱ sastho hõ mońj tahẽna, arc as bas akat́ pho̠so̠l re̠aḱ man ar poribes ko̠ hõ.