Pạrsi Dulạṛ

Numin maraṅ Dhạrti re ego towa darim okayena… Santali sereń reaḱ mit́ ganḍoṅ katha kana no̠a do. Sạrige niạ dhạrti re aema lekan sirjạo menaḱa abo manwa ko ren joto kho̠n maraṅ ar sạri dulạṛ do hoyo̠ḱ kana apnar go̠ go̠. O̠koe hotete niạ dhuṛi dhạrtibon lebet́ket́. Abo̠ do̠ abo̠ren janam go̠go̠ cet́ leka bo̠n dulạṛia o̠nkage apnar go̠ pạrsi ho̠bo̠n dulạṛeda. Ente huḍiń huḍiń kho̠n ge abo̠ do̠ apnaraḱ o̠ka jạṛuṛ ona do go̠go̠ ṭhen kho̠n bo kho̠jeda uniye cet́ akawat́bon pạrsite ge. Go̠ pạrsi reaḱ uyhạr do̠ ạḍi ãṭge menaḱa manwa ko̠re.

Niạ dhạrti re nanahunạr pạrsi menaḱa ar nanan ro̠ṅren hoṛ menaḱko̠a. Niạ goṭa dhạrti re 196 go̠ṭen diso̠m menaḱa; Niạ ko̠ mo̠dre 7,097 pạrsi te mawako  akoaḱ kathako roṛeda (Ethnelouge 2019). Asia reaḱ diso̠m ko̠re 2,300 goṭen pạrsite hoṛko roṛeda, enạ chaḍa hõ Africa re 2,143, America 1,060,  Pacific diso̠m ko̠re 1,306  ar Europe re do̠ eken 288 pạrsite hoṛko katha ko roṛa.

Bangladisom do̠ janam akana pạrsi cetan tege. Ente niạ diso̠m ren hoṛ ko do̠ pạchim pakistan ren ko̠aḱ Urdu pạrsite katha ro̠ṛ bako kusilena. O̠nate niạ purub pakistan do̠ diso̠m phurgạl reko ńir khadleyena ar nawa mit́ diso̠m Bangladesh ko̠ sạdhin keda. Diso̠m sạdhin tayo̠m niạ disom reaḱ pạrsi do̠ baṅgla ko chaplao keda. Ar disom ren hoṛko do̠ baṅgali menteko oromena dhạrtiren hoṛ ko ṭhen. Nonḍe bo ńela je hoṛ koaḱ tinạḱ gan pạrsi cetan dulạṛ ar daya tahelen khan jiwi alae ho bako digdhạḱa. Dhạrti re ar oka disom ge baṅ ńamoḱa je akoaḱ jiwi ko emakada pạrsi lạgit́ do niạ baṅgladiso̠m chaḍa. Bangladesh sạdhin se phurgạl re tinạḱgan maraṅ karon tahekan o̠nako modre mit́ do niạ pạrsi.

Dhạrti re ḍher hoṛge akoaḱ apnar pạrsi chaṛa ạḍi thoṛa hoṛ eṭaḱ pạrsi ko baḍaea. Ar noko hoṛ do joto ge akoaḱ go̠go̠ pạrsi do̠ ạḍi ko dulạṛa. Abo̠ santal koaḱ ạḍi go̠ro̠banaḱ mit́ pạrsi menaḱ tabona. Aboaḱ Santali pạrsi do ạḍige kisạṛ mit́ pạrsi kan tabona. Niạ santali pạrsi re katha reaḱ aema likạn goṛhon menaḱa, ar aema heseć sekrećte perećgea. O̠ka do eṭaḱ jahan pạrsi re baṅ ńel ńamo̠go̠ḱa. Santlko do̠ apnar pạrsi iạte gorob do̠hoe jạruṛ takoa. Ente aema jạt menaḱkoa niạ dhạrtire o̠koeaḱ do ako̠aḱ eken pạrsi menaḱ takoa; menkhan o̠nako katha o̠nol do̠hoe lạgit́ jahan horoṕ cinhạ do bạnuḱ takoa. Menkhan abo̠ sanam santal ko do bo bhạgan gea. Abo̠aḱ do̠ joto menaḱ tabona. Aboaḱ sedae jạṛ katha ko̠ puthi lekate o̠l to̠l menaḱa apnar pạrsi ar horoṕtege.

Niạ Bharat Upo̠mohadisom reaḱ India, Bangladesh, Nepal niạko diso̠m re Santali pạrsite roṛ hoṛko ko ńamoḱa. Ar niạko diso̠m chaḍa ho eṭaḱ nit mit́ bar ho̠ṛ ko̠ menaḱ ko̠a diso̠m re menaḱ koa. Abo sanam Santal ko̠ do̠ mit́ girạ tebo tol akana ona do hoyoḱ kana pạrsi ar do̠sar do ạricạli. Abo̠ goṭa dhạrtiren santal ko̠aḱ ạricạli do mit́ gea. Dheṛ do̠ ferao do̠ bạnuḱa enre hõ okte ar jaega jaega do mit́ bar ṭhại re  santal hoṛ koaḱ ạri cạli thoṛ ferao hoy daṛeaḱa.  Menkhan ḍher bhag aricạli ge do̠ mit́ ge menaḱtabona.

Calaoen serma khon niạ diso̠m re baṅgla chaḍa hõ abo̠ santali, kuṛuk pạrsi ar eṭaḱ jạt ko ho̠ apnar pạrsi te nia̠ pạrsi mãhã ko mano̠teda. Se apnar pạrsi lạgit́ ho dulạṛ ko so̠do̠r daṛeada. Ente 21 February goṭa dhạrti reaṅ apnar pạrsi mãhã hisạbte manotoḱ kana.

Joto hoṛaḱ pạrsi lekage abo̠ santal ko̠ ho̠ apnar go̠ pạrsi santali ge ạḍi napae tabo̠na.